İhtimam ile Şiddet Arasında: İstanbul’un Köpekleri

İhtimam ile Şiddet Arasında: İstanbul’un Köpekleri Araştırma ve Arşiv Projesi: Mine Yıldırım

Proje Asistanları: Uğur Ceylan, Zeynep Sarı

16 Nisan - 10 Ağustos, 2025

Salt Beyoğlu

Mine Yıldırım'ın hazırladığı “İhtimam ile Şiddet Arasında: İstanbul'un Köpekleri” arşiv ve araştırma sergisi, Joanna Zielinska'nın küratörlüğünde hazırlanan “Hayvanların Yaşamı” Sergisi Kapsamında sergilendi.

Sergi, 1910 Hayırsızada Vakası’ndan günümüze kadar İstanbul’un sokak köpekleriyle kurduğu karmaşık ve gerilimli ilişkilere ışık tutuyor. Arşiv belgeleri, fotoğraflar, karikatürler, gazete kupürleri, belediye raporları ve kişisel tanıklıklar üzerinden İstanbul’un köpeksizleştirme politikalarının çok katmanlı tarihini görünür kılıyor.

Sergi, köpeklerin toplu itlaflarından zorunlu göçlere, barınak politikalarından kısırlaştırma kampanyalarına kadar uzanan farklı dönemleri inceliyor. İhtimam ve şiddet arasındaki gerilimli hattı takip eden bu arşiv çalışması, köpeklerin yaşam hakkı mücadelesini yalnızca bir hayvan meselesi olarak değil; şehircilik, ekoloji, insan-hayvan ilişkileri ve toplumsal hafıza üzerinden çok yönlü bir biçimde ele alıyor.

İhtimam ile Şiddet Arasında: İstanbul'un Köpekleri 1910 yılından günümüze köpeksizleştirme siyasetini dört kurucu bölümde ele alıyor ve her bir bölümde, İstanbul’da köpeklerin şiddet ile ihtimam arasında sıkışan o biricik, yaralanabilir ama direngen bedenlerini kuşatan söylemlerin, duygu rejiminin, değişen mekânsal politikaların, idari ve hukuki süreçlerin izini sürüyor. Köpeklerin yaşamlarını kuşatan ihtimam halesinin kırıldığı Hayırsızada sürgünlerinin ardından, onlara yönelik şiddetin değişen biçimlerini, pratiklerini, mekânlarını, süreçleri ve duygu rejiminin dinamiklerini ortaya koyuyor.

Köpeksizleştirme siyasetinin seyrini değiştiren uğrakları kapsayan “bölümler”, birbirinden kesin uğraklarla ayrılmış bir zaman akışına, çizgisel ve ilerlemeci bir anlatı ve “dönemselleştirmeye” sığmayacak kadar çok boyutlu, karmaşık, yorumlamaya açık, en önemlisi de, şiddet ile ihtimam arasındaki diyalektik olmayan kurucu çatışmaları kapsayan süreçleri anlatıyor. Birbiri içine geçen, birbirini şekillendiren dinamiklerle seyreden, şimdi ve buradanın süreklilik, kopuşlar ve geri dönüşlerle örülü tarihselliğini ortaya koyuyor. Sokak köpeklerine yönelik şiddetin harekete geçirdiği duygusal yoğunlukların izini sürerek, etkilediği anlam ve eylem biçimlerine tepki olarak ihtimam tahayyüllerinin nasıl dönüştüğünü takip ediyor. Köpeklere yönelik şiddetin değişen icrasını şekillendiren ve ona karşıt bir güç olarak gelişen ihtimam anlayışının seyrinin, köpeklerin insanlarla ilişkilerinin, yaşamlarının ve ölümlerinin nasıl, nerede ve hangi koşullarda şekillendiğine dair hak ve adalet anlayışının, hayvan refahı ve hayvan hakları politikalarının değişimini bir araya getiren çift yönlü bir anlatı kuruyor.

N.Buket Cengiz’in, sergi üzerine Mine Yıldırım ile yaptığı söyleşiyi buradan okuyabilirsiniz.

İhtimam İle Şiddet Arasında: İstanbul’un Köpekleri